‘We weten heel goed waar we het voor doen: mensen echt verder helpen.’
‘Wij zijn vooral geinteresseerd hoe VR (Virtual Reality) en AI (Artificial Intelligence) kan worden ingezet bij bemiddeling tussen slachtoffers en daders van delicten. Bij dergelijke kwesties ligt een stap naar de rechter vaak voor de hand, maar daarmee worden onderliggende conflict en behoeften meestal niet opgelost en hersteld. Daardoor blijft de kans op verdere escalatie en volgende conflicten bestaan. Bemiddeling kan een goede manier zijn om deze conflicten duurzaam op te lossen en technologie kan hierin een grote rol spelen’.
In 2023 ontvingen Charlotte Gerritsen (VU) en Sven Zebel (UT) seed funding vanuit de interne VU-UT call voor hun project ‘How avatar-based VR applications can radically improve victim-offender mediation uptake and effectiveness’. Het project werd uitgevoerd binnen de impactcoalitie Creating Secure Societies. Recent hebben ze bij NWO een aanvraag ingediend voor een groot vervolgproject. De uitslag volgt begin juli.
Gehoord voelen
‘We willen niet alleen kijken naar slachtoffers en daders vanuit een juridisch perspectief maar veel meer vanuit een responsieve manier in de omgang met mensen. Hoe zorg je dat slachtoffers en daders zich bijvoorbeeld meer gehoord voelen en er samen ook beter uitkomen? De rol van technologie is heel interessant maar wordt nog weinig gebruikt in de wereld van bemiddeling. Daarom zijn we dit project gestart.
Gelijkgestemden
We waren los van elkaar allebei al geinteresseerd in dit onderwerp. Naar aanleiding van de VU-UT seed funding-oproep zijn we naar gelijkgestemden gaan zoeken en hebben we elkaar gevonden. Het eerste contact ging via de mail. Zo van: ben je geïnteresseerd in dit basale idee en wil je daarin samen optrekken? Later hebben we elkaar uiteraard ook in het echt ontmoet.
Snuffelstage
En toen begon onze snuffelstage. Dat klinkt misschien oneerbiedig maar zo bedoelen we dat niet. Het is vooral een manier om elkaar te leren kennen en te kijken of het ook inhoudelijk matcht. Want je hebt elkaars kennis over de techniek en de verschillende domeinen nodig. Die kennis en ervaring brachten we samen in. Sven op het gebied van herstelbemiddeling en mediation, dader- en slachtoffergedrag en conflicthantering en Charlotte in het gebruik van AI en VR omgevingen om mensen te ondersteunen of te trainen.
Veilig en realistisch
In ons project hebben we een eerste prototype van een VR applicatie voor bemiddeling verder ontwikkeld. Onder meer door op basis van verhalen uit de praktijk scenario’s te schrijven. Via een dialoogsysteem gaan mensen aan de hand van een soort beslisboom door een VR scenario heen met een avatar die de andere partij voorstelt. Zo kunnen mensen op een veilige en realistische manier gesprekken oefenen. Er was vanuit de praktijk meteen veel draagvlak voor. Mensen vonden het interessant en zagen de toegevoegde waarde.
Twee sporen
Via een NWO-aanvraag willen we de volgende stap zetten en deze techniek verder uitwerken en structureel gaan inzetten. Dat doen we onder meer in samenwerking met Bureau Halt, Perspectief Herstelbemiddeling en Gevangenenzorg Nederland. We volgen hierbij twee sporen. In spoor één gaan we de huidige VR-applicatie qua scenario’s verder verfijnen en uitbreiden. In spoor twee willen we met behulp van AI een zeer geavanceerde VR-applicatie ontwikkelen waarbij het scenario adaptief is. Hiermee kan een slachtoffer of dader een zo realistisch mogelijk gesprek met de andere partij voeren. De avatar reageert daarbij niet alleen op inhoud maar ook op aspecten als de wijze van praten, intonatie en non-verbale communicatie.
Kans vergroot
Het uiteindelijke doel van het project is tweeledig. Mensen raken na oefening meer gemotiveerd om contact te zoeken met de andere partij na een misdrijf. Onze verwachting is dat dit de kans op daadwerkelijke bemiddeling tussen slachtoffers en daders vergroot. En als dat laatste niet lukt omdat de andere partij er niet voor open staat, kunnen ze via VR toch nog een deel van de dialoog ervaren die ze normaal gesproken in het echt hadden gehad.
Conflict teruggeven
In 40 tot 60% van de zaken waarin bemiddeling wordt aangeboden aan slachtoffers en daders komt het nu nog niet tot contact. Dat is vrij hoog, maar verplichten vinden we geen optie. De grondgedachte van bemiddeling is namelijk dat het vrijwillig is. Dat is het mooie ervan en daarom werkt het ook goed. Je geeft het conflict eigenlijk terug aan de mensen zelf. Daarmee krijgen ze de mogelijkheid om naar eigen behoeften en op eigen wijze op elkaar te reageren en het gebeurde op een voor hen goede manier af te handelen of op te lossen
Verder helpen
Naast al ons andere werk, vinden we dit heel erg leuk om te doen. Het geeft alleen maar energie. Omdat je van elkaar kunt leren en een kijkje in de keuken krijgt bij andere disciplines. Maar vooral omdat we heel goed weten waar we het voor doen; om mensen echt verder te helpen. Dat motiveert enorm. We merken dat ook bij de organisaties die we benaderen. Ze zijn allemaal enthousiast en bereid om bij te dragen.
Potentiële partner
De seed funding is sowieso een goed initiatief van de VU en de UT. En eigenlijk kun je ook niet zonder want je vindt elkaar niet zomaar en je hebt ook geld nodig om nieuwe initiatieven op te starten en tot uitvoering te brengen. Onze tip is vooral: heb je een leuk idee, ga dan op zoek naar een potentiële partner. Als je die hebt gevonden en het klikt gaat het daarna, bij wijze van spreken, vanzelf. Hierbij helpen de werkbezoeken ook. Met de bus, samen eten. Dat schept toch een band. Een soort schoolreisje-effect.’
Charlotte Gerritsen is UHD in Artificial Intelligence binnen de afdeling Computer Science van de VU. Ze studeerde criminologie en rechten, promoveerde in de AI en ontving een VIDI- beurs. Haar onderzoek bevindt zich op het snijvlak van AI en gedragswetenschappen.
Sven Zebel is een sociaal en forensisch psycholoog en werkt als UHD bij de vakgroep Psychologie van Conflict, Risico en Veiligheid van de UT. In zijn onderzoek richt hij zich op technologie-gedreven conflicthanteringsmethoden en herstelgerichte interventies, die bijdragen aan het de-escaleren en duurzaam oplossen van ernstige conflicten en gebeurtenissen tussen burgers. Zebel is als bijzonder hoogleraar mediation tevens verbonden aan de vakgroep privaatrecht van de VU.
Heeft dit verhaal je enthousiast gemaakt voor de VU-UT seedfunding? De call van 2024 staat nog open tot 1 april. Kijk hier voor informatie, criteria en inschrijving.
