Achter de schermen met Jacquelien van Stekelenburg en Ellen Giebels

Achter de schermen bij Secure Societies: Jacquelien en Ellen over vertrouwen, technologie en samenwerking voor maatschappelijke veiligheid.

Achter de schermen met Jacquelien van Stekelenburg en Ellen Giebels

Veiligheid, vertrouwen en veerkracht – dat zijn de sleutelwoorden voor de impactcoalitie Secure Societies. In deze editie van Achter de schermen gaan we in gesprek met coalitieleiders Jacquelien van Stekelenburg (VU) en Ellen Giebels (UT), de drijvende krachten achter Secure Societies. Hoe kijken zij naar maatschappelijke veiligheid, en welke rol speelt de samenwerking tussen de VU en de UT daarbij? 

Een gedeelde passie voor maatschappelijke veiligheid

“Wij combineren allebei een wetenschappelijke loopbaan met jarenlange bestuurlijke ervaring,” zegt Jacquelien. “Ik ben hoogleraar Sociale Verandering en Conflict bij de Faculteit der Sociale en Geesteswetenschappen aan de VU. De afgelopen elf jaar zat ik in het faculteitsbestuur, onder andere als vice-decaan Onderwijs en vice-decaan Onderzoek & Impact. Momenteel ben ik binnen in onze nieuwe faculteit directeur Impact.” 

Ellen vult aan: “Ik ben hoogleraar Sociale Psychologie van Conflict en Veiligheid aan de Universiteit Twente. In 2010/2011 richtte ik de sectie Psychologie van Conflict, Risico en Veiligheid op, en ik ben acht jaar vice-decaan Onderzoek geweest bij de Faculteit Behavioural, Management and Social Sciences.” 

Samen leiden ze de impactcoalitie Secure Societies. “Het thema maatschappelijke veiligheid verbindt ons. Juist door onze verschillende achtergronden – sociaal en technisch – kunnen we een sterke, interdisciplinaire coalitie vormen.” 

De kracht van interdisciplinair en interregionaal samenwerken

“De samenwerking tussen een brede, sociaal-georiënteerde universiteit in de Randstad (VU) en een technisch-georiënteerde universiteit met sterke regionale inbedding in Oost-Nederland (UT) biedt unieke kansen,” zegt Ellen. “We geloven sterk in een integrale aanpak. Polarisatie, cybercrime en het afnemende vertrouwen in instituties zijn complexe vraagstukken. Die los je niet op vanuit één discipline of regio.” 

Jacquelien: “We brengen technologische expertise vanuit Twente samen met diepgaande kennis van sociale dynamieken, recht en governance aan de VU. Dat levert innovatieve oplossingen op die zowel mensgericht als technologisch robuust zijn.” 

“Daarnaast verbinden we verschillende netwerken: van landelijke ministeries tot regionale overheden en burgerinitiatieven. Die brede maatschappelijke inbedding is cruciaal om echt impact te maken.” 

Vertrouwen en technologie: twee grote uitdagingen

De coalitie richt zich op een aantal maatschappelijke uitdagingen, met twee thema’s die eruit springen. 

“Aan de ene kant zien we afnemend vertrouwen in instituties en de afbrokkelende rechtsstaat,” zegt Jacquelien. “Aan de andere kant groeit de verwevenheid van technologie en veiligheid razendsnel – met risico’s én kansen.” 

Ellen: “We onderzoeken bijvoorbeeld hoe technologie kan bijdragen aan vertrouwen. Denk aan VR-interventies tegen etnisch profileren, of gaming-onderzoek dat helpt bij rampenbeheer. De uitdaging is om mens en techniek op een betekenisvolle manier te verbinden.” 

Een bredere blik op het veiligheidsdomein

Onlangs deelden we het nieuws dat Secure Societies haar blik verbreedt.  

“We verschuiven onze focus bewust van eenzijdige samenwerking met politieorganisaties naar een breder maatschappelijk veld,” legt Ellen uit. “Met partijen als Slachtofferhulp Nederland, Reclassering Nederland en de Raad voor de Rechtspraak willen we het burgerperspectief veel nadrukkelijker betrekken. Deze organisaties opereren in hetzelfde ecosysteem en zijn vaak van elkaar afhankelijk – dat vraagt om integrale samenwerking.” 

Jacquelien: “Het blijft een uitdaging – integrale samenwerking is op dit terrein vaak nog een ambitie, geen vanzelfsprekendheid. Maar wel een noodzakelijke.”

Grote consortia én kleinschalige innovatie

“We bouwen aan een portfolio van projecten,” vertelt Ellen. “Enerzijds haken we aan bij grote consortia met veel impactpotentie, zoals het zwaartekrachtproject ADAPT!, dat onderzoekt hoe samenlevingen leren van crisissituaties. Of het NWA-project DE-ESCALATE, dat zich richt op het succesvol de-escaleren van agressie tegen frontliniewerkers.” 

“Daarnaast stimuleren we juist kleinere, innovatieve projecten waarin jonge onderzoekers elkaar vinden in grensverleggende samenwerkingen,” zegt Jacquelien. “Denk aan projecten over gaming in publieke ruimtes, ethisch hacken, space crime, en herstelrecht via rondetafelgesprekken. Die variëteit is belangrijk – het laat zien hoe breed het thema veiligheid werkelijk is.” 

Toekomstige samenwerkingen en ambities

De komende jaren wil Secure Societies haar netwerk verder uitbreiden en verdiepen. 

“We zien duidelijke kansen om samen met Defensie onderzoek te initiëren,” zegt Jacquelien. “Dat kan via specifieke kenniscentra, maar ook binnen de verschillende kolommen, zoals de landmacht of marechaussee. Defensie speelt een sleutelrol in het veiligheidsdomein en werkt nauw samen met civiele partners zoals politie, gemeenten en medische diensten. Die kruisverbanden zijn voor ons heel relevant.” 

Ellen: “Juist in crisis- en rampensituaties zie je hoe belangrijk die samenwerking is. Tegelijk is het soms zoeken – Defensie is verzuild en de onderzoeksvragen zijn niet altijd scherp. Maar als we elkaar weten te vinden, kunnen we echt iets toevoegen.” 

Jacquelien: “Tegelijkertijd blijven we investeren in bestaande en nieuwe partnerschappen, zoals met burgerberaden, Slachtofferhulp Nederland, Reclassering Nederland en de Raad voor de Rechtspraak. We zoeken partners die samen met ons willen bouwen aan vertrouwen en weerbaarheid in de samenleving. Uiteindelijk draait het om duurzame impact.”  

In één zin

Op de vraag hoe ze de maatschappelijke impact van Secure Societies in één zin zouden moeten samenvatten, antwoorden Jacquelien en Ellen: 

“Wij willen dé katalysator zijn voor baanbrekend onderzoek en samenwerking tussen de VU, de UT en maatschappelijke partners – zodat we samen bouwen aan een inclusieve, veerkrachtige en veilige samenleving.” 

Wil je meer weten of in contact komen met de impactcoalitie Secure Societies? Neem dan gerust contact op met Jacquelien van Stekelenburg (j.van.stekelenburg@vu.nl) of Ellen Giebels (e.giebels@utwente.nl).