Een van grootste uitdagingen van deze tijd is om antwoorden te vinden op de klimaatverandering. De verschillende maatschappelijke kosten-baten analyses die er nu zijn, spreken elkaar dikwijls tegen vanwege complexiteit en radicale onzekerheid. Dit kan makkelijk leiden tot verlamming of polarisatie. Hoog tijd voor een hele andere benadering: een die is gebaseerd op hoop. Voor het project Joining forces in developing a program of hope as response to climate change hebben theologen, economen, psychologen en designers van de VU en de UT de handen ineen geslagen. Het project wordt gefinancierd vanuit de interne call en ontwikkeld binnen het focusgebied Talent Societies.
Ernst Bohlmeijer (UT), Johan Roeland en Jan Jorrit Hasselaar (VU Amsterdam) zijn de geestelijke vaders van het project. Volgens Hasselaar was het echt liefde op het eerste gezicht. ‘Er was direct heel veel interesse en nieuwsgierigheid in elkaars werk en ideeën. En er was ook de gedeelde wil en drive om het onderwerp op deze manier aan te pakken. Geweldig om dat mee te maken.’
Concept van hoop in wijsheidstradities
Binnen het project worden de disciplines theologie, economie, psychologie en design geïntegreerd. ‘Op theologisch gebied sluiten we aan bij het inclusieve, universele en realistische concept van hoop in de wijsheidstradities van mensen als rabbijn Jonathan Sacks en aartsbisschop Desmond Tutu. In de economie staan we stil bij besluitvorming onder radicale onzekerheid en klimaattransities. Uit de positieve psychologie gebruiken we bewezen interventies om hoop te vergroten zoals de ontwikkeling en uitwisseling van verhalen en metaforen en de verbeelding van gewenste toekomsten.’ In het project wordt de Responsible Futuring benadering toegepast die in het Design Lab van de UT is ontwikkeld. Deze maakt gebruik van design denken en combineert de interdisciplinaire praktijk, verantwoord ontwerpen en sociale betrokkenheid voor maatschappelijke impact door middel van burgerwetenschap.
Theoretisch en praktisch
De onderzoekers willen binnen het project een theoretisch en praktisch programma van hoop ontwikkelen als sociaal antwoord op klimaatverandering, inclusief een toolbox. ‘Hoop staat hierbij vooral voor een collectieve reis waarin alle betrokkenen leren zich open te stellen. Op die manier willen we vertrouwen wekken en perspectief creëren voor de samenwerking.’ Een doel van het project is ook om de docentuitwisseling tussen de VU en de UT op gang te brengen en nieuwe inhoud te ontwikkelen voor de VU bacheloropleiding religie & duurzame ontwikkeling en de UT masteropleiding technologie en gedragsverandering.
Werelden bij elkaar brengen
Het project is in mei van start gegaan en in het komend halfjaar staan vier workshops op het programma. In april 2023 presenteren de onderzoekers hun bevindingen tijdens een symposium aan zowel een academisch als een algemeen publiek. ‘Er is veel animo en enthousiasme om met elkaar aan de slag te gaan. En niet alleen binnen beide universiteiten. Zo is de gemeente Amsterdam zeer betrokken bij dit project. Dat is bemoedigend. Want het betekent dat steeds meer partijen inzien dat je de grote problemen en uitdagingen van deze tijd niet alleen moet benaderen vanuit feiten, cijfers en techniek maar ook vanuit de grote behoefte aan verbinding, zingeving en spiritualiteit. Wij brengen die werelden in dit project bij elkaar.’
